GIDA GÜVENLİĞİ
Gıda Hijyeni

ijyen : Hijyen kelimesi, Yunancada saglik anlamindaki hygies kelimesinden türemistir ve saglik bilimi, saglik hizmetleri, koruyucu hekimlik gibi konulari kapsar. Yani saglik için gerekli kosullarin saglanmasi ve sürdürülmesi için öngörülen uygulamalardir. Sözlük anlami ise; ferdin veya toplum olarak insanlarin sagliginin korunmasi ve gelistirilmesine çalisan beslenme, saglik ve çevre konularindaki bilgileri bir sentez halinde uygulayan bilim dalidir.

Gida Hijyeni nedir?: Gidanin kullanim amaci dikkate alinarak tehlikenin kontrole alinmasi ve gidanin insanlar tarafindan tüketiminin uygunlugunun saglanmasi için, gerekli her türlü önlem ve kosullar olarak tanimlanmaktadir. Herhangi bir gidanin temizligi ve tümüyle hastalik yapan etmenlerden arindirlmis olmasi demektir. Bir baska ifade ile yenilen gidalar tüketen kisileri hasta etmemelidir.

Sanitasyon : Latincede saglikla ilgili demektir. Saglik için uygun kosullarin yaratilmasi ve sürdürülmesi islemidir. Insanlarin sagliginin korunmasi veya tekrar kazanilmasinda uygulanacak prensipleri içermektedir. Sanitasyon dendiginde temizlik ve dezenfeksiyon akla gelmelidir.

Gida Sanayinde Sanitasyon : Gida üretiminde hijyenik ve saglikli kosullarin olusturulmasi ve korunmasi demektir. Bunun anlami da; gida hammaddesinin tasinmasi, ürüne islenmesi, ambalajlanmasi, depolanmasi ve satisi sirasinda çesitli kaynaklardan olabilecek kontaminasyonlarin engellenmesidir.

Sterilizasyon : Bütün canli mikroorganizmalarin, canli sporlarin, virüslerin ve viroidlerin öldürülmesi, ortamin canlilardan arindirlmasi islemidir.

Dezenfeksiyon : Cansiz maddelerdeki patojen mikroorganizmalarin fiziksel veya kimyasal yöntemlerle öldürülmeleri veya üremelerinin durdurulmasidir.

Antiseptik : Mikroplari öldürebilen veya üremelerini durdurabilen maddelere denir.

GÜVENLİ GIDA HAZIRLANMASINDA DÜNYA SAĞLIK TEŞKİLATININ 10 ALTIN KURALl

1) GIDA İŞLEMİ İÇİN GÜVENLİ GIDA SEÇİN

Sebze, meyve gibi gıdalar tabii hallerinde en iyi iken, diğerleri ancak, işlendiğinde güvenli olurlar. Örneğin; Daima işlenmemiş süt yerine, pastörize edilmiş süt satın alın. Ve eğer seçim durumunda iseniz, taze veya şok dondurma işlemine tabii tutularak dondurulmuş tavuğu seçin. Alış veriş yaparken aklınızda tutmanız gereken, gıdaların işleme tabii tutulması ile güvenliğini arttırmanın yanı sıra raf ömrünü uzatmak amacıyla geliştirilmiştir.

2) GIDALARINIZI TAM OLARAK PİŞİRİN

Bir çok gıdalar, en önemlileri olarak tavuk etleri, sığır etleri ve pastörize edilmemiş sütler, patojen kaynaklı hastalıklarla kontamine olmaktadır. Mükemmel yapılan bir pişirme ile patojenler öldürülür. Ancak, gıdanın bütün kısımlarının en az 70oC dereceye ulaşması gerektiği unutulmamalıdır. Tavuğun pişirildiğinde bile kemik yanında halen pişmemiş kısım kalabilmektedir. Tamamen pişinceye kadar tekrar fırına konulur. Donmuş sığır eti, balık ve tavuk eti pişirilmeden önce tamamen çözünmelidir.

3) PİŞMİŞ GIDALARI VAKİT GEÇİRMEKSİZİN HEMEN YİYİN

Pişmiş gıdalar oda sıcaklığına geldiği zaman, mikroorganizmalar çoğalmaya başlar. Daha uzun süre beklemede risk daha da büyümektedir. Güvenli tüketim için pişmiş besinlerin ısılarını kaybetmeye başlamadan hemen yenmelidir.

4) PİŞİRİLMİŞ GIDALARI DİKKATLİCE DEPOLAYIN

Gıdaları güvenli bir şekilde hazırlamayı veya kalıntıları değerlendirecekseniz;" Depolamada, 60oC üzerinde sıcak ve de 10o C altında soğuk ortamlarda depolayın." Şayet, bu gıdaları 4 veya 5 saatten fazla depolamayı planlıyorsanız, bu kural hayati önem taşımaktadır. Bebekler için depo edilmemiş gıdalar tercih edilir.

5) PİŞİRİLMİŞ GIDALAR BÜTÜNÜ İLE TEKRAR ISITMA İŞLEMİNE TABİİ TUTULUR

Depolama sırasında oluşabilecek mikroorganizmalara karşı en iyi koruma şeklidir. (Uygun depolama mikrobiyel büyümeyi yavaşlatır. Ancak organizmaları öldürmez.) Bir kez daha yeniden ısıtma gıdaların bütün kısımlarının en az 700 C ulaşması gerektiği anlamına gelmektedir.

6) PİŞİRİLMİŞ GIDALAR VE ÇİĞ GIDALAR ARASINDAKİ TEMASI ÖNLEYİN

Güvenle pişirilmiş gıdalar, çiğ gıdalarla çok az bile olsa temas ettiğinde kontamine olabilir. Bu çapraz kontaminasyon ; çiğ tavuk etinin pişmiş gıdalar ile temas ettiği zamanki¸ durum gibi direkt olabilir. Aynı zamanda çokta çabuk olabilir. Örneğin; Çiğ tavuk hazırlarken kullanılan bıçak ve kesme tahtası aynen yıkanmaksızın pişmiş tavuğun parçalanmasında kullanılmaz: Böyle yapmakla, mikrop üremesi ve pişirme öncesi mevcut olan hastalıklar için tüm potansiyel riskleri tekrardan oluşturabilir.

7) ELLER TEKRAR TEKRAR YIKANMALI

Gıdaların hazırlanışı işlemine başlanmadan önce ve her bir ara verme (kesinti) sonrası özellikle eğer bebek bezi değiştirmek durumundaysanız veya tuvalete girmişseniz, eller ( tam, mükemmel ) çok iyi bir şekilde yıkanmalıdır. Balık, et, veya tavuk gibi çiğ gıdaların hazırlanmasından sonra diğer gıdaların işlemine başlamadan önce eller tekrar yıkanmalıdır. Ve eğer elleriniz üzerinde her hangi bir enfeksiyon varsa gıdayı hazırlamadan önce (bu enfeksiyonları) ellerinizi bandajlayarak veya sararak, durumdan emin olun. Köpekler, kuşlar ve özellikle kaplumbağalar gibi evcil hayvanların ellerinizden gıdaya geçebilecek tehlikeli ( zararlı) patojenleri barındırabileceğini de hatırlayın.

8) TÜM MUTFAK YÜZEYLERİNİ DİKKATLİ BİR ŞEKİLDE TEMİZ TUTUN

Gıdalar çok kolaylıkla kontamine olduğundan, gıda hazırlanması için kullanılan her yüzey çok temiz tutulmalıdır.Her bir gıda kırıntısı, kalıntısı veya noktasını mikropların potansiyel bir kaynağı olarak düşünün. Bulaşıklarla ve kapkacaklarla temas eden kıyafetler her gün değiştirilmeli ve tekrar kullanım öncesi kaynatılmalıdır. Yerlerin temizlenmesi için ayrı kıyafetlerde sık yıkanmayı gerektirir.

9) GIDALARI, BÖCEKLER, KEMİRGEN VE DİĞER HAYVANLARDAN KQRUYUN

Hayvanlar, gıda kaynaklı hastalıklara neden olan potajenle mikroorganizmaları taşırlar. Gıdaları, sıkıca kapatılmış kaplar içerisinde depolayarak saklamak sizin için en iyi korumadır.

10) SAF SU KULLANIN

Saf ve temiz su gıda hazırlanması için önemli olduğu gibi içme amacı için de çok önemlidir. Eğer su stokları hakkında herhangi bir şüpheniz varsa, gıdayıilave etmeden önce veya içmek için buz yapmadan önce, suları kaynatın. Özellikle bebek mamalarının hazırlanmasında kullanılan sular konusunda çok dikkatli olun.